Ευζωνικά Σώματα – Πολεμική Δράση
Β' Βαλκανικός Πόλεμος
Ιούνιος 1913 – Ιούλιος 1913
Μετά το τέλος του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, επήλθε έντονη ελληνοβουλγαρική αντιγνωμία για τη διανομή των εδαφών, που απελευθερώθηκαν, με αποτέλεσμα η Βουλγαρία να επιτεθεί αιφνιδιαστικά ενάντια στα ελληνικά και σερβικά στρατεύματα. Από τις 16 έως τις 17 Ιουνίου 1913, εκδηλώθηκαν αιφνιδιαστικές επιθέσεις των Βουλγάρων εναντίον προφυλακών των Χ, Ι και VII Μεραρχιών. Στις 19 Ιουνίου, με διαταγή του Γενικού Στρατηγείου, τα 3ο και 5ο Συντάγματα Ευζώνων διεξήγαγαν με επιτυχία αγώνα εναντίον των Βουλγάρων, καταλαμβάνοντας τα υψώματα των Σουλτογιανναίικων. Τις επόμενες δύο ημέρες, κατέλαβαν τα υψώματα του χωριού Εύζωνοι, τη Γευγελή και τη γέφυρα στον Αξιό άθικτη. Ενώ, οι Ι, VI και VII Μεραρχίες απώθησαν τις βουλγαρικές προφυλακές στον τομέα Κιλκίς – Λαχανά (20-21/1913). Η συμβολή του 1ου Συντάγματος Ευζώνων στην περιοχή ήταν σημαντική τόσο για τη μάχη Κιλκίς – Λαχανά όσο και για τη νικηφόρα έκβαση του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου.
Από τις 22 έως τις 27 Ιουνίου 1913, διεξάχθηκαν σκληροί αγώνες. Η Χ Μεραρχία –3ο, 4ο και 5ο Συντάγματα Ευζώνων– σε συνεργασία με την ΙΙΙ Μεραρχία, απελευθέρωσε τη Δοϊράνη. Η VI Μεραρχία αγωνίστηκε με, το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων για την απελευθέρωση των περιοχών Νέο Πετρίτσι και Χαροπό, το 9ο Τάγμα στην κατάληψη της ορεινής διάβασης «Σιδηρά Πύλη» στο όρος Κερκίνη (Μπέλες) και με την Επιλαρχία Ιππικού απελευθέρωσε το Σιδηρόκαστρο.
Ο Ελληνικός Στρατός συνέχισε να προελαύνει προς Πέτσοβο, κατά μήκος του Στριμόνα ποταμού προς Κρέσνα Τζουμαγιά και προς Νευροκόπι. Από τις 9 έως 17 Ιουλίου 1913, τα 3ο Σύνταγμα Ευζώνων της Χ Μεραρχίας, με το 5ο και την ΙΙΙ Μεραρχία, διεξήγαγε νικηφόρο αγώνα στο Πέτσοβο (6-7/7/1913). Ενώ, με το 4ο Σύνταγμα Ευζώνων κατέλαβε τα υψώματα της Ζανόγκας (9-10/7/1913). Από τις 12 έως τις 14 Ιουλίου 1913, η VI Μεραρχία και τα Τάγματα Ευζώνων αγωνίστηκαν σκληρά στις οχυρές θέσεις Ογνιάρ Μαχαλά (ύψ. 1378), υποχρεώνοντας τους Βούλγαρους να υποχωρήσουν προς Τζουμαγιά. Οι απώλειες της ήταν βαρύτατες. Στις 13 Ιουλίου, ο Διοικητής του 9ου Τάγματος Ευζώνων, Ταγματάρχης (ΠΖ) Ιωάννης Βελισσαρίου έπεσε ηρωικά μαχόμενος στο ύψ. 1378. Ωστόσο, οι ελληνικές δυνάμεις μέχρι τις 17 Ιουλίου κατάφεραν να προελαύσουν με επιτυχία από τα Στενά της Κρέσνας προς Σιμιτλή και, τελικά, προς Τζουμαγιά. Η VIΙΙ Μεραρχία διάβηκε τον Νέστο ποταμό και ολοκλήρωσε την απελευθέρωση των περιοχών Ξάνθης, Πόρτο Λάγο και Αλεξανδρούπολης.
Στις 18 Ιουλίου 1913, συνάπτεται ανακωχή και στις 28 Ιουλίου, υπογράφεται συνθήκη ειρήνης στο Βουκουρέστι μεταξύ Ελλάδας – Βαλκανικών χωρών και Βουλγαρίας. Τον Αύγουστο, η VIIΙ Μεραρχία εγκαταστάθηκε στην περιοχή της Κορυτσάς, όπου ορίσθηκε ως έδρα της για την περίοδο ειρήνης Τον Νοέμβριο, ορίζονται ως έδρες, κατά την ειρηνική περίοδο, των VI και Χ Μεραρχιών, οι Σέρρες και η περιοχή Καλίνδριας στο Κιλκίς αντίστοιχα.
Τα ευζωνικά σώματα αγωνίστηκαν με σθένος και αυταπάρνηση στους αγώνες που διεξήγαγε ο Ελληνικός Στρατός κατά τους Α’ και Β’ Βαλκανικό Πόλεμο, συμβάλλοντας στον διπλασιασμό των εδαφών της Ελλάδας και στην απελευθέρωση χιλιάδων ομοεθνών .
Η Ελλάδα είχε συνάψει αμυντική συμφωνία με τη Σερβία, τον Μάιο του 1913.