Τις μέρες που η «σχεδία» έκανε τα πρώτα της ταξίδια στις θάλασσες της αλληλεγγύης, μιλούσαμε με θαυμασμό και μια μικρή ζήλια, είναι η αλήθεια, για το παράδειγμα της Νορβηγίας, της οποίας ο βασιλιάς Χάραλντ ο Ε’ είχε παραχωρήσει, εκείνη την εποχή, συνέντευξη στο περιοδικό δρόμου του Όσλο. Θα φτάσουμε στο σημείο ο πρώτος πολίτης της πατρίδας μας να συνεντευξιασθεί από τη «σχεδία» και τους ανθρώπους της, άραγε;», αναρωτιόμασταν. Έντεκα χρόνια και 120 τεύχη αργότερα, έχουμε την απάντηση: Ένα βροντερό «ναι». Ποιος είπε, έξαλλου, πως η ενσυναίσθηση είναι ίδιον μονάχα των Σκανδιναβών ιθυνόντων;
Έχουν περάσει μήνες από τότε που η Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κατερίνα Σακελλαροπούλου αποδέχθηκε το κάλεσμα να «ανακριθεί» από τους ανθρώπους της «σχεδίας» μας. Μία αποδοχή που αποτελούσε ύψιστη τιμή και αναγνώριση για το περιοδικό μας και, κυρίως, για τον καθημερινό αγώνα των συμπολιτών μας με το κόκκινο γιλέκο, οι οποίοι παλεύουν με αξιοπρέπεια να (ξανα)κερδίσουν τις ίδιες τους τις ζωές. Όταν έφτασε το «ναι» στα δημοσιογραφικά μας γραφεία, αμέσως σήμανε συναγερμός, ένας συναγερμός, όχι, όμως, αντιμετώπισης κάποιας απειλής, μα χαράς και δημιουργίας. «Μα, είναι αλήθεια ότι θα δεχθεί η Πρόεδρος της Δημοκρατίας να απαντήσει στις ερωτήσεις μας;», διερωτώνταν πολλοί άνθρωποί μας. Γιατί αυτό που κάναμε, ευθύς μόλις λάβαμε τη θετική απόκριση της πρώτης πολίτη της χώρας ήταν να καλέσουμε τους ανθρώπους μας να συντάξουν (και) αυτοί τις ερωτήσεις. Οι άνθρωποι με το κόκκινο γιλέκο της «σχεδίας» σε δημοσιογραφική αποστολή, λοιπόν. Σε ορισμένους υπήρχε ένας δισταγμός, ένα κούμπωμα, ακόμη και καχυποψία, σε άλλους μια αδημονία να αποτυπώσουν στο χαρτί, να μοιραστούν με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας όσα τους απασχολούν καθημερινά, όσα τους βασανίζουν, για όσα αγωνιούν και ελπίζουν συνάμα. Και είχαν την αγωνία να μην τους ξεφύγει κάτι. Δεν είναι λίγο πράγμα, δα, να συνομιλήσουν επί ίσοι όροις με την πρώτη πολίτη της χώρας. Τους πήρε καιρό να πιστέψουν ότι θα άνοιγε το Προεδρικό Μέγαρο στους αγωνιστές με το κόκκινο γιλέκο. Ίσως κάποιοι ακόμη δεν το πιστεύουν. Έστω κι αν το έχει ξανακάνει δις στο παρελθόν. Αυτή τη φορά, ωστόσο, δεν ήταν στο πλαίσιο μιας εκδήλωσης που αφορούσε την ευρύτερη κοινωνία, αλλά μία τετ α τετ συνάντηση, ένα «ενώπιος ενωπίω».
Όταν πλησίαζε η ώρα της επίσκεψης, μαζί με την αμηχανία, ήταν έκδηλη η λάμψη στα μάτια του κ. Θανάση και η συγκίνηση του κ. Νίκου. Την ανέμεναν με μια γλύκα τούτη τη συνάντηση όμοια με αυτή των φορτωμένων μανταρινιών της οδού Ηρώδου του Αττικού. Έμοιαζε με μια στιγμή δικαίωσης.
Ένα ηλιόλουστο μεσημέρι, αρχές Φεβρουαρίου, λοιπόν, πήραμε την ανηφόρα της οδού Κολοκοτρώνη που βγάζει στο Προεδρικό Μέγαρο. Στο δρόμο κάναμε, ξανά και ξανά, πρόβα τις ερωτήσεις μας, προσπαθούσαμε να φανταστούμε τη στιγμή της συνάντησης, να ξεπεράσουμε, με γλυκανάλατα αστεία, το άγχος. Όσο πλησιάζαμε, ασυναίσθητα, ο Νίκος και ο Θανάσης επιτάχυναν το βήμα, η αβεβαιότητα έδινε χώρο στην αδημονία. Να διαβούν το κατώφλι του Προεδρικού Μεγάρου.
Οι πρόβες δεν πήγανε στράφι. Βγαίνοντας από την πλαϊνή πόρτα του Μεγάρου, κοιταχτήκαμε όλοι στα μάτια. Μια βουβή ανακούφιση. «Μια χαρά πήγε», έσπασε τη σιωπή ο Χρήστος. Για όλους εμάς πίσω από τις σελίδες, μέσα και έξω από το βαμβακερό κόκκινο γιλέκο που κοσμεί τους δρόμους του τόπου έντεκα χρόνια τώρα, η συνάντηση με την Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κατερίνα Σακελλαροπούλου δεν ήταν απλά «άλλη μία συνέντευξη». Ήταν ένα κοινωνικό πρόγραμμα, ένα πρότζεκτ από μόνο του.
Ο κ. Θανάσης το έθεσε, ίσως, καλύτερα από όλους μας. «Σήμερα, αισθάνθηκα για πρώτη φορά ισότιμος πολίτης αυτής της χώρας», μοιράστηκε, την ώρα που κατηφορίζαμε τη Β. Σοφίας. Μεγάλη κουβέντα.
Ο ίδιος μάς έκανε και γελάσαμε με την παρατηρητικότητά του: «Είναι όλοι καλλίγραμμοι», σχολίασε, εντυπωσιασμένος με την κομψότητα όσων εργάζονται στην Προεδρία, πριν καταπιαστούμε, ξανά, με την επιβλητικότητα του Μεγάρου. Ήταν αδύνατον να κρύψουμε το δέος μας για τους χώρους του εμβληματικού νεοκλασικού του Τσίλερ. Ολοκληρώθηκε το 1897, μας είπε ο Σπύρος, ο οποίος είχε κάνει την έρευνά του. Κάθε δωμάτιο στο Προεδρικό Μέγαρο διαθέτει και από ένα τζάκι, η εγκάρδια, όμως, υποδοχή της Προέδρου της Δημοκρατίας, η ανοιχτή συζήτηση των ανθρώπων της «σχεδίας» μας μαζί της ζέστανε τις ψυχές και τις καρδιές τους πιότερο από όλα τα τζάκια.
Σ: Για πολλούς πωλητές της «σχεδίας», η ανεύρεση σπιτιού είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς οι ιδιοκτήτες, μόλις ακούν ότι εργάζονται στο περιοδικό, διστάζουν πολύ να τους το νοικιάσουν. Από την άλλη, τα ενοίκια αυτή τη στιγμή είναι υπέρογκα, οδηγώντας ανθρώπους να ζουν σε συνθήκες αστεγίας. Πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το στίγμα της φτώχειας και η στεγαστική κρίση; Επιπλέον, υπάρχουν άνθρωποι της «σχεδίας» στους οποίους έχει κοπεί το Κοινωνικό Επίδομα Αλληλεγγύης, διότι τα έσοδά τους είναι κάτι παραπάνω από 200 ευρώ το μήνα. Η «σχεδία», ωστόσο, είναι μια επιλογή να παραμείνουμε ενεργοί και όχι «αόρατοι» και αδρανείς. Πιστεύετε ότι μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος με τόσο λίγα χρήματα;
ΠτΔ: Η προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων απέναντι στην ακρίβεια, την πληθωριστική και τη στεγαστική κρίση είναι μείζον ζήτημα κοινωνικής συνοχής. Δεν αφορά μόνο τους ανθρώπους της «σχεδίας», αλλά πολλούς ακόμη συμπολίτες μας, και ιδίως τους νέους που στην αρχή της επαγγελματικής τους ζωής δυσκολεύονται να φύγουν από το πατρικό τους σπίτι. Η ευαλωτότητα έχει καταστεί μια διακριτή και κρίσιμη έννοια, κοινωνικά, πολιτικά και νομικά για την κατανόηση των σύγχρονων ανισοτήτων. Η Πολιτεία οφείλει να είναι κοντά στους πιο αδύναμους, δημιουργώντας δίχτυ ασφαλείας και ίσες ευκαιρίες σε όλους για ανέλιξη και αυτονομία. Η πρόνοια της Πολιτείας για όλους τους πολίτες είναι δείκτης του πολιτισμού της και, επομένως, κανείς δεν πρέπει να μένει εκτός του κοινωνικού μας συμβολαίου.
Σ: Δεδομένου ότι, λόγω του αξιώματός σας, η ελευθερία σας έχει περιοριστεί, πώς σχηματίζετε πλέον εικόνα για τα καθημερινά προβλήματα των πολιτών και ποια είναι η εικόνα που έχετε για τις ευάλωτες ομάδες; Αν περνούσε από το χέρι σας, ποιες άμεσες παρεμβάσεις θα κάνατε σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής; Επίσης, έχετε ανοίξει εκ νέου στην κοινωνία τον κήπο του Προεδρικού Μεγάρου και, συχνά, σας βλέπουμε να συμμετέχετε σε δράσεις οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών. Μήπως έχετε σκεφθεί να αφιερώνετε σε ευάλωτους συνανθρώπους μας κάποιες ώρες το μήνα, να τους ακούτε, να σας λένε από κοντά τα προβλήματά τους;
ΠτΔ: Η καθημερινότητά μου είναι αναπόφευκτο να έχει πολλούς και σημαντικούς περιορισμούς και η εθιμοτυπία είναι, δίχως άλλο, μέρος του θεσμού της Προεδρίας. Αυτό είναι σωστό και επιβεβλημένο, αφού ο Πρόεδρος δεν μπορεί να εφησυχάζει, αλλά πρέπει κάθε στιγμή να έχει επίγνωση της ιστορικότητας, των ευθυνών και του ρόλου του. Το πρωτόκολλο, όμως, δεν είναι πάντα στατικό και μπορεί σε κάποιες περιστάσεις να ανανεώνεται και να παρακολουθεί τις εξελίξεις. Προσπαθώ να διατηρώ επαφή με τους πολίτες μέσα από τις δραστηριότητες της Προεδρίας, τα ταξίδια σε κάθε γωνιά της χώρας μας, τις επισκέψεις σε περιοχές με υψηλό ή επίκαιρο κοινωνικό ενδιαφέρον, τις συναντήσεις με φορείς της κοινωνίας των πολιτών, την πρόσβαση του κοινού στον κήπο του Μεγάρου. Προτεραιότητά μου ήταν, από την αρχή της θητείας μου, το άνοιγμα της Προεδρίας στην κοινωνία, ώστε να μπορώ να συντονίζομαι με τον παλμό της, και στο μέτρο που μου επιτρέπουν οι αρμοδιότητές μου, να παρεμβαίνω για την επίλυση ή την ανάδειξη των προβλημάτων της.
Σ: Η πλειοψηφία των ανθρώπων της «σχεδίας» βρίσκεται στο κατώφλι -ή ήδη το έχει διαβεί- της τρίτης ηλικίας. Υπάρχουν άνθρωποι ακόμη και άνω των 70 χρόνων, με σοβαρά προβλήματα υγείας. Κι ενώ, θεωρητικά, όλοι έχουν πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας, η εμπειρία δείχνει ότι η αντιμετώπιση που έχουν, όχι σπάνια, αγγίζει τα όρια της παντελούς αδιαφορίας, της πλήρους εγκατάλειψης, αντικατοπτρίζοντας αυτό ακριβώς: Το χάσμα μεταξύ των εχόντων και των μη εχόντων. Αυτή η πραγματικότητα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία τους, ενώ τους συνθλίβει και ψυχολογικά. Κοινώς, όπου φτωχός και η μοίρα του. Πώς θα μπορούσε να διασφαλιστεί ο αποστιγματισμός των πιο φτωχών εν τοις πράγμασι και να καταστεί πραγματικά ισότιμη η πρόσβαση στη δημόσια υγεία;
ΠτΔ: Είναι χρέος μιας Δημοκρατίας να προστατεύει τους πιο ευάλωτους από τους πολίτες της, διατηρώντας, με τον τρόπο αυτό, την κοινωνική συνοχή και την κοινωνική ισότητα. Η προστασία της ανθρώπινης υγείας, ειδικότερα, επιτάσσει την ισότιμη και αποτελεσματική πρόσβαση όλων στις δομές του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Συμπεριφορές επομένως κρατικών φορέων, οι οποίες διαχωρίζουν τα μέλη μιας κοινωνίας ανάλογα με τις οικονομικές τους δυνατότητες, με αποτέλεσμα οι πλέον ανίσχυροι συμπολίτες μας να στερούνται την ιατρική περίθαλψη που έχουν ανάγκη, είναι απαράδεκτες και προσκρούουν σε κάθε έννοια δικαιοσύνης και ευνομίας. Γι’ αυτό και κάθε αδυναμία του ΕΣΥ που διαπιστώνεται πρέπει να αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά.
Σ: Σε ένα παλαιότερο ρεπορτάζ, η «σχεδία» είχε καταπιαστεί με το ζήτημα της πολιτικής ανυπακοής, σημειώνοντας, μάλιστα, ότι η εναντίωση στην πολιτική αδικία αποτελεί ύστατο και επιβεβλημένο μέσο που έχουν οι πολίτες για να διαφυλάξουν τις έννοιες της Ηθικής και της Δικαιοσύνης. O αμερικανός φιλόσοφος Χέντρι Ντέιβιντ Θόρω, διαβάζαμε στο ίδιο ρεπορτάζ, είχε πει ότι «σε ένα καθεστώς που φυλακίζει άδικα, η θέση ενός δίκαιου ανθρώπου είναι επίσης στη φυλακή». Σκοπός της, στις σύγχρονες δημοκρατίες, δεν είναι η αναρχία ή η κατάλυση του πολιτεύματος, αλλά η αφύπνιση της κοινωνίας γύρω από ένα ζήτημα. Ποια πρέπει να είναι η στάση της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας μας, εν γένει, απέναντι σε εκφράσεις κοινωνικής ανυπακοής; Σε συνέχεια, ίσως, της προηγούμενης ερώτησης περί πολιτικής ανυπακοής, βλέπουμε, συχνά, ομάδες πολιτών να συσπειρώνονται και να αντιδρούν σε αποφάσεις της κεντρικής πολιτικής που αφορούν τις γειτονιές τους και επηρεάζουν άμεσα τις ίδιες τους τις ζωές. Οι αντιδράσεις των κατοίκων των Εξαρχείων για το μετρό στην πλατεία της ιστορικής γειτονιάς του κέντρου της Αθήνας ή των κατοίκων του συνοικισμού Κωνσταντινουπολιτών στη Θεσσαλονίκη για την κατασκευή της υπερυψωμένης ταχείας λεωφόρου (Flyover) ή ακόμη και το «κίνημα της πετσέτας» είναι τρεις από τις περιπτώσεις που ακούστηκαν ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες. Η έλλειψη διαβούλευσης, η μη τήρηση της νομιμότητας, η άρνηση της πολιτείας να ακούσει τις φωνές των απλών πολιτών είναι επιχειρήματα που μοιάζουν κοινά και στα τρία αυτά -και όχι μόνο- κινήματα. Θεωρείτε ότι η έλλειψη επαρκούς διαβούλευσης δύναται να καταστήσει ελλειμματική τη δημοκρατία μας; Πώς μπορεί να πάει μπροστά ένας τόπος, όταν οι πολίτες του νιώθουν ότι δεν ακούγονται;
ΠτΔ: Η δημοκρατία είναι ανοικτή στο διάλογο και τις αντιθέσεις. Είναι το πολίτευμα της σύνθεσης και της επιχειρηματολογίας και προϋποθέτει μια κοινωνία ευέλικτη και προσανατολισμένη στον ορθό λόγο και τον διαρκή αναστοχασμό. Αντιδράσεις και αντεπιχειρήματα πάντα υπάρχουν και πρέπει να υπάρχουν στις αποφάσεις της πολιτικής, καθώς έτσι ασκείται ο έλεγχος στην εξουσία και ακούγεται η φωνή των πολιτών. Σε μια φιλελεύθερη όμως δημοκρατία, η κριτική πρέπει να εκφράζεται συντεταγμένα και στο πλαίσιο που επιτρέπει ο νόμος και το Σύνταγμα, όχι με πράξεις βίας και παραβατικές συμπεριφορές, που στέλνουν, τελικά, το μήνυμα της ανομίας και της ευθείας υποτίμησης των δημοκρατικών διαδικασιών. Από την άλλη, η Πολιτεία οφείλει να περιβάλλει τις αποφάσεις της με τις μέγιστες δυνατές εγγυήσεις νομιμότητας και διαβούλευσης, αφού στην ποιότητα της νομοθέτησης αντανακλάται το βάθος της δημοκρατίας.
Σ: Κάποιοι εκ των επικριτών σας, όταν θέλουν να σας αμφισβητήσουν, επαναφέρουν, ξανά και ξανά, μια φωτογραφία σας, όπου εμφανίζεστε μπροστά στο τείχος του Έβρου, θέλοντας, με αυτόν τον τρόπο, να σας ψέξουν για έλλειψη ενσυναίσθησης απέναντι στους πρόσφυγες, που ξεριζώνονται από τις πατρογονικές τους εστίες, εξαιτίας πολέμων, ακραίας φτώχειας κ.λπ. Τι θα τους απαντούσατε, αν τους είχατε απέναντί σας;
ΠτΔ: Ο φράχτης στον Έβρο είναι η προστασία των συνόρων της πατρίδας μας, και στη διαφύλαξη της εθνικής κυριαρχίας δεν χωρούν υποχωρήσεις και συμβιβασμοί. Θυμίζω τα γεγονότα στις αρχές του 2020, στα οποία απετράπη η αιφνιδιαστική, μαζική είσοδος στη χώρα μας χιλιάδων ατόμων, σε μια προσπάθεια εργαλειοποίησης της επιθυμίας τους για μια καλύτερη ζωή.
Οι Έλληνες, πιστοί στο ανθρωπιστικό καθήκον, δείχνουμε κατανόηση και αλληλεγγύη στους συνανθρώπους μας που εγκαταλείπουν τις πατρογονικές τους εστίες, είτε γιατί κινδυνεύουν είτε για να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσής τους. Η Ελλάδα, η οποία, ως χώρα πρώτης υποδοχής, δεν προασπίζεται μόνο τα δικά της σύνορα, αλλά και τα ευρωπαϊκά, έχει αναλάβει δυσανάλογο βάρος και καταβάλλει κάθε προσπάθεια για τη διαχείριση του μεταναστευτικού και προσφυγικού ζητήματος. Το θέμα, όμως, αυτό αφορά συνολικά την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία πρέπει να το αντιμετωπίσει σε στενή συνεργασία με τρίτα κράτη, μένοντας ταυτόχρονα πιστή στις αξίες και τα ιδεώδη της. Το περσινό πολύνεκρο ναυάγιο στα διεθνή ύδατα ανοιχτά της Πύλου είναι ένα ακόμη περιστατικό στην τραγική αλυσίδα ναυαγίων στη Μεσόγειο, στα νερά της οποίας χιλιάδες άνθρωποι έχουν, μέχρι στιγμής, χάσει τη ζωή τους ,πέφτοντας θύματα, πολλές φορές, αδίστακτων διακινητών. Είναι, επομένως, χρέος μας να κάνουμε οτιδήποτε περνάει από το χέρι μας για να αλλάξει η θλιβερή αυτή πραγματικότητα, που μας πληγώνει όλους.
Σ:Ποιο βιβλίο θα προτείνατε στους πωλητές της «σχεδίας» να διαβάσουν;
ΠτΔ: Στα βιβλία, όπως γενικά στην τέχνη, ο καθένας έχει τις δικές του, απόλυτα προσωπικές προτιμήσεις, και γι’ αυτό δεν θα ήθελα να υποδείξω συγκεκριμένα βιβλία. Δυστυχώς, λόγω των υποχρεώσεών μου, διαβάζω λιγότερο, προσπαθώ όμως να διατηρώ την επαφή μου με το βιβλίο, ιδίως με τη σύγχρονη λογοτεχνία, ελληνική και ξένη. Μου αρέσει, μεταξύ άλλων, το έργο των νέων ελλήνων συγγραφέων, κομίζει μια φρέσκια ματιά για την ελληνική κοινωνία, τις δυνατότητες και τις αντιφάσεις της.
Σ: Πόσες γάτες έχετε και τι σημαίνουν για εσάς;
ΠτΔ: Αγαπώ και συγκινούμαι από όλα τα ζώα, αλλά έχω αδυναμία στις γάτες. Η παρουσία τους στο χώρο τον γεμίζει συναίσθημα, τον κάνει πιο ζεστό και οικείο. Η γάτα μου Καλυψώ είναι μια σημαντική συντροφιά και η συμβίωση μαζί της είναι απολαυστική. Θα έλεγα ότι, όπως κάθε ζώο συντροφιάς, έχει κάτι το αδιαμεσολάβητο και υπαρξιακό. Ανταποδίδει την αγάπη που δέχεται στο πολλαπλάσιο, μου αφαιρεί ένα μεγάλο τμήμα από την ένταση της ημέρας, μου δείχνει, με τον τρόπο της, ότι η ευτυχία κρύβεται στα απλά πράγματα και ότι δεν πρέπει να στενοχωριόμαστε για τα ασήμαντα.
Σ: Ο Άρης πότε θα πάρει το πρωτάθλημα; Παρακολουθείτε ποδόσφαιρο;
ΠτΔ: Όποτε προλαβαίνω, ενημερώνομαι για τα ποδοσφαιρικά και αθλητικά νέα. Χαίρομαι που υπάρχουν πολλές αξιόλογες ομάδες, μεταξύ των οποίων και ο Άρης, που διεκδικούν το πρωτάθλημα, θλίβομαι όμως βαθιά με τα επαναλαμβανόμενα γεγονότα της οπαδικής βίας. Στη χώρα όπου γεννήθηκε ο αθλητισμός, είναι απαράδεκτο να συμβαίνουν τέτοιες εγκληματικές ενέργειες, στο βωμό του τυφλού οπαδισμού να χάνονται ακόμη και ανθρώπινες ζωές. Ελπίζω η κατάσταση αυτή να αντιμετωπισθεί αποφασιστικά τόσο από την Πολιτεία όσο και από τους αθλητικούς συλλόγους και ο κόσμος να μπορεί να απολαμβάνει την αγαπημένη του ομάδα στους αθλητικούς χώρους με ασφάλεια, όπως συμβαίνει σε κάθε πολιτισμένη χώρα.
Σ: Διαβάζετε «σχεδία»; Ποια είναι η αγαπημένη σας στήλη;
ΠτΔ: Διαβάζω τη «σχεδία» και συζητώ με τους ανθρώπους της, όποτε τους συναντώ στο δρόμο. Όπως γνωρίζετε, τους έχω προσκαλέσει και στο Προεδρικό Μέγαρο. Είχα, επίσης, την ευκαιρία να βρεθώ στο «σχεδία home». Μέσα από την ενημέρωση και το διάλογο με τους πωλητές της «σχεδίας», έρχομαι σε επαφή με κρίσιμα κοινωνικά θέματα για τη στήριξη των ευάλωτων ομάδων, τις δυσκολίες της καθημερινής ζωής της πόλης, τις ελλείψεις σε δομές και τις προοπτικές για μια δεύτερη ευκαιρία.
