Ευζωνικά Σώματα – Πολεμική Δράση
Εκστρατευτικό Σώμα εις Μεσημβρινή Ρωσία
Φεβρουάριος – Ιούνιος 1919
Τον Οκτώβριο του 1917 εκδηλώνεται η επανάσταση των Μπολσεβίκων στη Ρωσία. Με τη λήξη του A’ Παγκοσμίου Πολέμου (1918), στην Ευρώπη είχε δημιουργηθεί έντονο κλίμα ανησυχίας και ιδιαίτερα στους Γάλλους, καθώς οι Μπολσεβίκοι δεν αναγνώριζαν τα χρέη της τσαρικής Ρωσίας προς τους Συμμάχους. Το 1919, αποφασίζεται η εκστρατεία των Συμμάχων στη Νότια Ρωσία. Απώτερος σκοπός τους ήταν η αποτροπή εξάπλωσης της Κομμουνιστικής Επανάστασης στον υπόλοιπο κόσμο. Η Ελλάδα είχε ενεργό ρόλο στη συμμαχική επέμβαση στην Ουκρανία, αποσκοπώντας στην εξασφάλιση της υποστήριξης των Συμμάχων για τις εθνικές διεκδικήσεις της σε Θράκη και Μικρά Ασία.
Συμμετείχε με το Α’ Σώμα Στρατού ((Ι, ΙΙ και ΧIII Μεραρχίες) και από τα ευζωνικά σώματα έλαβε μέρος το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων της ΧIII Μεραρχίας. Τον Φεβρουαρίο του 1919, αναχώρησε ακτοπλοϊκώς για τη Μεσημβρινή Ρωσία από την Καβάλα και στις 4 Μαρτίου, αποβιβάστηκε στην Οδησσό. Συμμετείχε στις επιχειρήσεις στη Σέρμπκα και Μπολ Μπουγιαλίκ.
Το 5/42 Σύνταγμα, ως Απόσπασμα Πλαστήρα είχε, υπό τη διοίκησή του, και τμήματα Πυροβολικού, Μηχανικού και Ιππικού. Από τις 16 Μαρτίου, ανέλαβε την άμυνα του τομέα Σέρμπκας στον ανατολικό τομέα της Οδησσού. Από τις 20 Μαρτίου, το Απόσπασμα Πλαστήρα έδωσε σκληρή μάχη ενάντια στην εχθρική επίθεση. Στις 24 Μαρτίου, έφθασε στην περιοχή Μέγα Λίμπενταλ και ανέλαβε τη διοίκηση των Πολυβολαρχιών, που είχαν φτάσει από την Οδησσό. Στις 29 Μαρτίου, διήλθε τον Δνείστερο ποταμό και στάθμευσε στην περιοχή του σιδηροδρομικού σταθμού Μπουγάζ της Βεσσαραβίας, μαζί με συμμαχικά στρατεύματα, εμποδίζοντας την εισβολή των μπολσεβίκων στην περιοχή.
Στις 27 Μαΐου, το 5/42 Σύνταγμα αντικαταστάθηκε από ρουμάνικα στρατεύματα και μεταστάθμευσε στην περιοχή συγκέντρωσης της XIII Μεραρχίας Τοκούζι – Σεμενόβκα. Στο τέλος του πρώτου δεκαήμερου του Ιουνίου μεταφέρθηκε σιδηροδρομικώς στο Γαλάζιο Ρουμανίας και στις 15 Ιουνίου επιβιβάστηκε σε πλοία με προορισμό τη Σμύρνη. Ο Διοικητής του Νικόλαος Πλαστήρας προήχθη σε συνταγματάρχη (επ’ ανδραγαθία, το 1920) για την πολεμική δράση του με το 5/42 στην εκστρατεία της Ουκρανίας.