Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Αν. Τασούλας μετέβη στη Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Θεσσαλονίκης, όπου ο Διοικητής της Ανώτατης Στρατιωτικής Διοίκησης Ηπείρου – Μακεδονίας, Αντιστράτηγος Αθανάσιος Γαρίνης παρέθεσε γεύμα προς τιμήν του, παρουσία του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη.
Ακολουθεί η αντιφώνηση του Προέδρου της Δημοκρατίας:
Η ημέρα έχει πυκνά νοήματα. Έχει νοήματα πίστεως και έχει και νοήματα ελευθερίας. Και όταν λέω η ημέρα δεν εννοώ αποκλειστικά η σημερινή, αλλά αυτό το τριήμερο, το οποίο συσσωρεύει μνήμες σημαντικές, μνήμες αγώνων υπό τη σκέπη της Χριστιανικής μας θρησκείας, αγώνων, οι οποίοι άλλαξαν τη μοίρα του τόπου και χάραξαν νέα πορεία στον Ελληνισμό.
Όταν κηρύχθηκε ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος, στο κατάστρωμα του θωρηκτού Αβέρωφ, έγινε μια δέηση για τη νίκη. Και σε αυτή τη δέηση, ο τότε Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, 5 Οκτωβρίου του 1912, είπε στους παρόντες ηγήτορες του στρατού και στο Ναύαρχο Κουντουριώτη, που μόλις είχε προαχθεί σε Υποναύαρχο: «Δεν αξιώ από σας μόνο να αποθάνετε, αξιώ και να νικήσετε». Ο ρυθμός της πορείας του Ελληνικού Στρατού, ιδίως τον Οκτώβριο του 1912, ήταν φρενήρης.
Από το Σαραντάπορο, αμέσως μετά τη κήρυξη του πολέμου, μέχρι την απελευθέρωση της Λήμνου, λίγες μέρες μετά, η πορεία ήταν μια πορεία απελευθερώσεων, έπειτα από φονικές μάχες. Μερικές απελευθερώσεις έγιναν και αμαχητί, παρεδόθησαν οι τουρκικές φρουρές, μέχρι να φτάσει ο Ελληνικός Στρατός, μετά τα Γιαννιτσά, έξω από τη Θεσσαλονίκη, πέρασε τον ποταμό Αξιό και στις 26, σαν σήμερα, Οκτωβρίου του 1912, υπεγράφη στις έντεκα το βράδυ το πρωτόκολλο παραδόσεως από τον Ταχσίν Πασά, τον Τούρκο στρατιωτικό διοικητή από πλευράς Οθωμανικής διοικήσεως, και τον Αντισυνταγματάρχη Βίκτωρα Δούσμανη και το λοχαγό Ιωάννη Μεταξά, από πλευράς Ελληνικής στρατιωτικής διοικήσεως.
Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και η ενσωμάτωση της Μακεδονίας, ήταν αποτέλεσμα μιας εθνικής ομοφροσύνης, μιας στρατιωτικής προετοιμασίας και μιας συγκεκριμένης στρατηγικής, η οποία στο διπλωματικό πεδίο ένωσε τέσσερις Βαλκανικές χώρες στον στόχο της διαδοχής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο χώρο των Βαλκανίων, όπερ και εγένετο.
Και οι Βαλκανικοί Πόλεμοι που διπλασίασαν την Ελλάδα σε πληθυσμό και έδαφος και πραγμάτωναν το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας, το οποίο δεν αρχίζει με την ομιλία του Κωλέττη στην Εθνοσυνέλευση το 1844, όταν είπε για πρώτη φορά ο τότε πρώτος κοινοβουλευτικός Πρωθυπουργός της χώρας την έκφραση «και της Μεγάλης ταύτης Ιδέας».
Αλλά η Μεγάλη Ιδέα είχε και ένα προανάκρουσμα μετά την πρώτη κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως από τους Φράγκους. Ο Θεόδωρος Λάσκαρης, ο Αυτοκράτωρ της Νίκαιας, εις την στέψη του μετά την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως, μετά την έναρξη της Φραγκοκρατίας, τότε που δημιουργήθηκε το Δεσποτάτο της Ηπείρου, η Αυτοκρατορία της Νίκαιας, και της Τραπεζούντας, είπε: «Και των πατρίδων αύθις λαβώμεθα ων λανθάνοντες απεσφαιρίσθημεν». Και τις πατρίδες μας θα τις ξαναπάρουμε, αυτές που χάσαμε κάνοντας λάθη.
Αυτό το «Και των πατρίδων αύθις λαβώμεθα» είναι η πρόδρομος εκδήλωσις της Μεγάλης Ιδέας, η οποία έκτοτε διαποτίζει τον Ελληνισμό, τον συνεγείρει και ήταν το πρώτο ηρωικό αφήγημα της εφηβικής περιόδου του Νεοελληνικού κράτους μετά το ένδοξο ‘21. Και αυτή η περίοδος που οδήγησε στον διπλασιασμό της Ελλάδος ήταν μια περίοδος, η οποία πραγμάτωσε το μέγιστο δυνατόν τότε με την ενσωμάτωση Ηπείρου, Μακεδονίας, νήσων Βορείου Αιγαίου, Κρήτης. Και σκεφτείτε ότι αυτή η επιτυχία ήταν ανάμεσα σε δύο περιόδους και σε δύο συνθήκες που ήταν πολύ δυσάρεστες και πολύ δύσκολες για τον Ελληνισμό. Η έξαρση και η αναλαμπή των Βαλκανικών Αγώνων έγιναν μετά την ήττα του 1897 και λίγο πριν την δραματική περίοδο που ξεκίνησε το 1915 με τον τραυματικό Εθνικό Διχασμό. Και αυτή η αναλαμπή ήταν αρκετή για να δυναμώσει και να μεγαλώσει την Ελλάδα.
Πάμε τώρα στα γεγονότα της 28ης Οκτωβρίου. Πάλι ο Ελληνισμός ενωμένος. Πάλι ο Ελληνισμός υπό τα όπλα. Πάλι ένας λαός ο οποίος με το χαμόγελο στα χείλη σπεύδει για να προστατεύσει το πάτριο έδαφος και να απωθήσει τον πολυαριθμότερο εχθρό ίσαμε βόρεια της Χειμάρρας και μέχρι το Πόγραδετς.
Ήταν ωραίο παιδί! Την πρώτη μέρα που γεννήθηκε
σκύψανε τα βουνά της Θράκης για να φανεί στους ώμους της στεριάς
το στάρι που αναγάλλιαζε.
Ήταν γερό παιδί!
Α! τι θυμάρι δυνατό η ανασεμιά του.
Τι χάρτης περηφάνιας το γυμνό του στήθος
όπου ξεσπούσαν λευτεριά και θάλασσα!
Ήταν γενναίο παιδί! Με τα θαμπόχρυσα κουμπιά του και με το πιστόλι του,
με τον αέρα του άντρα στην περπατησιά.
Βρόντηξαν τα βουνά της Αλβανίας – δεν έκλαψαν.
Γιατί να κλάψουν;
Ήταν γενναίο παιδί!»
Γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης, έφεδρος Ανθυπολοχαγός που μετείχε στον πόλεμο του ΄40, μετείχε στο βορειοηπειρωτικό έπος και με αυτούς τους εντυπωσιακούς στίχους περιγράφει τον ψυχισμό των αξιωματικών και των πολεμιστών του ’40, οι οποίοι μέσα από την παράδοση της άμυνας και της προστασίας της πατρίδος, μέσα από την παράδοση της Μεγάλης Ιδέας, μέσα από ό,τι ευγενέστερο έχει υπηρετήσει το Έθνος μας, σταμάτησαν τις δυνάμεις του Άξονα και σήμαναν ελπίδα στο συμμαχικό στρατόπεδο στο ξέσπασμα, στο αρχίνισμα του δραματικού Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Είμαστε, λοιπόν, σήμερα σε γεγονότα οι αναμνήσεις των οποίων μας καθοδηγούν, μας εμπνέουν και μας κάνουν να νιώθουμε υπερήφανοι. Και δεν είναι αυτό όλο μία μόνο παρελθοντολογία εντυπωσιακή και συναρπαστική. Αυτό είναι και μία υπηρεσία προς το παρόν και το μέλλον, όταν εμπνεόμεθα από τέτοια γεγονότα και από τέτοια περιστατικά. Γιατί όταν σε εμπνέουν γεγονότα που μεγαλώνουν την Ελλάδα, όταν σε εμπνέουν γεγονότα που διπλασιάζουν την Ελλάδα ή σταματούν τη φασιστική Ιταλία και την απωθούν μέχρι μέσα στο αλβανικό έδαφος, πολύ ψηλά, τότε δικαιούσαι ως Έλληνας, δικαιούσαι να ατενίζεις το μέλλον με βάσιμη αισιοδοξία, σιγουριά και αυτοπεποίθηση.
Επιτρέψτε μου, κύριε Πρόεδρε, μία μικρή αναδρομή, γιατί έχει μεγάλη σημασία να καταλάβουμε τι είδους ψυχισμός ήταν αυτός, ο οποίος έφερε τη Μακεδονία στον εθνικό κορμό, τι είδους ψυχισμός ήταν αυτός που απώθησε την Ιταλία και απέκρουσε τη φασιστική επίθεση.
Γράφει στις 16 Δεκεμβρίου του ‘40 ο ιδρυτής, εκδότης και διευθυντής της «Καθημερινής» Γεώργιος Βλάχος απευθυνόμενος στους νέους του ’40: «Κύριοι νέοι του 1940, είστε τυχεροί, είστε προνομιούχοι. Καμία γενεά, καμία νεολαία, κανένα παιδί δεν είχε την τύχη να αναπτυχθή μέσα σε ένα τέτοιο θαυμάσιο θερμοκήπιον αρετής, πατριωτισμού και ανδρείας, όπως είναι η Ελλάς η σημερινή. Η Ελλάς των αρχών του ’40, η Ελλάς του Όχι. Εμεγαλώσαμε και εμείς μέσα στα ωραία αθηναϊκά σπίτια του παλαιού καιρού, με καλούς γονείς, καλά παραδείγματα, με εθνικές παραδόσεις». (Ο Βλάχος είχε γεννηθεί το 1886). «Το ‘21 ήταν σε εμάς πιο κοντά. Τις ιστορίες και τις δόξες του τις ακούσαμε στην κούνια μας, απ’ τη γιαγιά μας, σαν παραμύθι. Κάποιος τελευταίος Αγωνιστής, πριν κλείσει τα μάτια του και φύγει μακριά για την Ιστορία, εχάιδεψε το παιδικό μας κεφάλι. Εζήσαμε και εμείς εθνικές μέρες και ευτυχήματα. Εξεχυθήκαμε παιδιά με σημαίες και ζητωκραυγές εις τους δρόμους, όταν στα 1897 ο Πρίγκιψ Γεώργιος κατέβηκε για να πάρει την Κρήτη. Εγυρίσαμε με δάκρυα στο σπίτι μας το βράδυ εκείνο της Μεγάλης Παρασκευής που ο εχθρός είχε μπει στη Λάρισα». (Ήταν ο ατυχής πόλεμος του 1897). «Επήραμε και εμείς αργότερα εις τα δώδεκα τους παλαιούς γκράδες και τα νέα μάνλιχερ εις τα χέρια και φτάσαμε ψηλά ως τα Γιάννενα, ως τη Ροδόπη. Αρχίσαμεν έπειτα εμείς οι ίδιοι τους ελεεινοτέρους αγώνας, τον καυγά μεταξύ μας, τους ηρωισμούς εις τα πεζοδρόμια. Είχαμε και εμείς ζωή και είχε η ζωή μας ωραίες ημέρες και μεγάλες στιγμές. Αλλά εμάς δεν μας ξύπνησαν στη δική σας την ηλικία εις τας 6 το πρωί οι σειρήνες. Εμείς δεν κοιμηθήκαμε παιδιά για να πεταχτούμε από το κρεβάτι μας άντρες. Δεν έφτασε ποτέ ξημερώματα η Ελλάς να κτυπήσει την πόρτα του πατρικού μας σπιτιού για να μας πει, όπως είπε σ’ εσάς: «Ξυπνήστε παιδιά, κινδυνεύω…». Δεν αντήχησαν στα παιδικά μας αυτιά εθνικό εγερτήριο, συναγερμός ψυχών, παιάν πανελλήνιος, το θαυμάσιον, το χαλίβδινον, το πελώριον ΟΧΙ που είπε η Ελλάς εις τον Γκράτσι: έχεις στρατούς, έχεις στόλους, έχεις τάνκς, έχεις λεπτά; Έχετα.
Εμείς, τείχος απρόσβλητον εις όλα αυτά, σου στήνομε ένα όχι, την Ελλάδα δεν σου τη δίνομε. Όχι, στα χώματά της δεν θα πατήσεις ποτέ. Όχι, πριν έλθεις εσύ τύραννος, βάρβαρος, δολοφόνος, θα πεθάνωμεν όλοι. Αυτό το θα πεθάνομεν όλοι, την απόφασιν, που ανετίναξε του Αρκαδίου την Μονήν, που έστησε τον Χορόν του Ζαλόγγου, που άναψε τον δαυλόν του Κανάρη, εμείς την εμάθαμε, εσείς την ενεπνεύσατε, την εζήσατε, εμπήκεν εις τις φλέβες σας σαν ένεσις εθνική, έγινε ένα μαζί σας.
Εμείς διαβάζουμε τώρα κοντά στο τζάκι τα ανακοινωθέντα του Στρατηγείου, κυττούμε σκυμμένοι το Χάρτη, ψάχνουμε με ανησυχία τα βουνά, τα υψώματα, τα στρατεύματα του εχθρού: θα πάρωμε κι’ αυτό; Θα πέσει το Τεπελένι; Θα νικήσωμε; Εσείς δεν έχετε ανάγκην. Είστε προνομιούχοι, κύριοι νέοι του 1940. Έχετε από τις 28 Οκτωβρίου νικήσει. Εσείς έχετε το όχι περιουσία σας, οδηγός σας, δικό σας. Εσείς εμάθατε στο μεγάλο σχολείο της εποχής αυτής, όπου τα σχολεία είναι κλειστά, ότι, αληθινά υπάρχει κάτι ανώτερο από τα πράγματα, από την αυτοσυντήρησιν, από το συμφέρον, από την σάρκα: Η ιδέα. Παιδιά που θα τραβήξουν στη ζωή με αυτό το μάθημα, με αυτό τον κανόνα, παιδιά που θα ξέρουν να αγωνισθούν για κάποιο Ιδανικό, παιδιά που μεθαύριο θα αψηφήσουν τις απειλές, τον κίνδυνο, τις δοκιμασίες, που σε κάθε στιγμή, όταν θα παρουσιασθεί η ανάγκη, θα έχουν έτοιμο ένα όχι, είναι παιδιά που έχουν από τώρα για όλη τη ζωή τους νικήσει, προνομιούχα παιδιά.
Έτσι, λοιπόν, νέοι του ‘40, τραβήξτε εμπρός και άφοβα τον ωραίο δρόμο που σας ανοίγει η Ελλάς η σημερινή. Είναι μεγάλος, σαν την απόφαση που επήρε. Ίσιος σαν τη λόγχη την άκαμπτη. Λευκός, σαν το χιόνι που πέφτει τώρα επάνω στις οροσειρές του Μετώπου.
Αυτός ο ψυχισμός έδωσε την νίκη το ’40 και αυτό τον ψυχισμό έχουμε την τύχη, προνομιούχοι σήμερα εμείς να τον επισκεπτόμεθα, να τον ψηλαφούμε και γιατί όχι αν χρειαστεί να τον μιμηθούμε. Σας ευχαριστώ!
