Ευζωνικά Σώματα – Πολεμική Δράση
Α' Παγκόσμιος
Πόλεμος 1914 –1918

Το 1913, ο Προσωρινός Οργανισμός Στρατού συμπεριέλαβε στα σαράντα δύο Συντάγματα, πέντε Ευζώνων. Με αυτή τη σύνθεση ο Ελληνικός Στρατός επιστρατεύθηκε τον Νοέμβριο του 1915. Αφορμή έδωσε η επιστράτευση της Βουλγαρίας στο πλευρό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Πρωσία), εξαιτίας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου που είχε ήδη ξεσπάσει (Ιούλιος 1914). Τα ελληνικά στρατεύματα συμμετείχαν κατά το τελευταίο επτάμηνο του πολέμου και εντάχθηκαν στα στρατεύματα των Δυνάμεων Μ. Βρετανίας και Γαλλίας στο Μακεδονικό Μέτωπο.

Από την άνοιξη του 1918, η Ι Ελληνική Μεραρχία ήταν ενταγμένη στον τομέα της Βρετανικής Στρατιάς και είχε ως αντικειμενικό σκοπό τις γέφυρες και τις διαβάσεις του ρέματος Μαίανδρος. Στις 2 Απριλίου 1918, οι Βούλγαροι αντεπιτέθηκαν κατά των θέσεων του Ι/38 Συντάγματος Ευζώνων στο χ. Κωνσταντινάτο, ανακαταλαμβάνοντάς το. Ωστόσο, η άμεση και δυναμική επέμβαση του Διοικητή του Συντάγματος, Συνταγματάρχη Δημήτριου Παπανικολάου υποχρέωσε τους Βούλγαρους να συμπτυχθούν βόρεια του ρέματος Μαίανδρος.

Τον Μάιο του 1918, οι Ι, ΙΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχίες του Α’ Σώματος Στρατού προωθήθηκαν σταδιακά στο μέτωπο του Στρυμόνα, υπό τις διαταγές του XVI Βρετανικού Σώματος Στρατού. Η ΙΙΙ Μεραρχία Πάτρας αποτελούταν από τα 6ο, 12ο Συντάγματα Πεζικού και το 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων. Μέχρι τις 17  Ιουνίου είχε συγκεντρωθεί στην περιοχή του χωριού Πετρανά Κοζάνης. Στις αρχές Ιουλίου, τέθηκε υπό τις διαταγές της Γαλλικής Στρατιάς Ανατολής, η οποία εγκαταστάθηκε στο χωριό Κλαδοράχη. Το 3/40 Σύνταγμα Ευζώνων, ενώ συγκροτήθηκε δεν έλαβε μέρος στις μάχες του Μακεδονικού Μετώπου.

Ο Γάλλος Στρατηγός Φρανσουάζ Ντ’ Εσπεραί, στο σχέδιο γενικής επίθεσης που εκπόνησε, απέβλεπε στη διάσπαση του Μακεδονικού Μετώπου και στην καταδίωξη των Βουλγάρων σε μεγάλο βάθος. Στον τομέα του Στρυμόνα επέλεξε να δράσουν κυρίως οι ελληνικές δυνάμεις. Τον Σεπτέμβριο του 1918, το 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων αποτέλεσε το αριστερό της Γαλλικής Στρατιάς Ανατολής και ανέλαβε το δύσκολο ρόλο της εκκαθάρισης του ορεινού όγκου του Περιστερίου, προκαλώντας τον θαυμασμό των Συμμάχων Γάλλων.

Η Ι Μεραρχία ήταν συγκεντρωμένη στο χωριό Στρυμονικό. Το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων προέλαυσε και κατέλαβε τις Σέρρες. Η ΧΙΙΙ Μεραρχία προώθησε το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων στο χωριό Παλαιοκώμη και κατέλαβε την Καβάλα (23/9/1918). Μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου 1918, η Ι Μεραρχία είχε καταλάβει το Κάτω Νευροκόπι και τη Δράμα, η  ΧΙΙΙ Μεραρχία την περιοχή από τη Χρυσούπολη έως τις εκβολές του Νέστου ποταμού. Η ΙΙΙ Μεραρχία κινήθηκε παράλληλα με την κύρια επιθετική ενέργεια των Συμμάχων, εξουδετερώνοντας κάθε εχθρική αντίσταση και εισχωρώντας πολλά χιλιόμετρα εντός του εχθρικού εδάφους, έφτασε στο Πιρότ  νότια του Δούναβη.

Τα Συντάγματα Ευζώνων, με τη συμμετοχή τους στις επιχειρήσεις των Συμμάχων στο Μακεδονικό Μέτωπο, συνέβαλαν στη διάσπασή του και εξανάγκασαν τους Βουλγάρους σε φυγή. Έτσι, διευκόλυναν την προέλαση των γαλλικών στρατευμάτων στα ανατολικά.