19
1. Η επίσκεψή σας στην Κύπρο αποτελεί το πρώτο επίσημο ταξίδι σας στο εξωτερικό ως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Τι σηματοδοτεί και ποιοι είναι οι στόχοι της επίσκεψής σας;
Το πρώτο επίσημο ταξίδι μου στο εξωτερικό δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από την επίσκεψή μου στην Κύπρο. Ταξίδι που δεν μπόρεσα να πραγματοποιήσω αμέσως μετά την εκλογή μου, τον περασμένο Μάρτιο, λόγω της πανδημίας. Υποδέχθηκα, ωστόσο, τον Ιούλιο στην Αθήνα τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και είχα μαζί του μια πρώτη σε βάθος ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων στα ζητήματα που μας απασχολούν, με κορυφαίο, βέβαια, το Κυπριακό. Με την κυπριακή πολιτική ηγεσία βρισκόμαστε σε συνεχή συνεργασία, ώστε να επιτύχουμε την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, να τερματιστεί η τουρκική κατοχή στο νησί και να επιλυθεί συνολικά το Κυπριακό, στη μόνη δυνατή και δεσμευτική για όλους βάση: αυτή των σχετικών ψηφισμάτων των ΗΕ και της εφαρμογής του ευρωπαϊκού κεκτημένου σε ολόκληρη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στη σημερινή συγκυρία, με την έξαρση της τουρκικής επιθετικότητας, η επίσκεψή μου υπογραμμίζει την ενότητα Ελλάδας και Κύπρου και την επιτακτική ανάγκη του συντονισμού μας για να διαφυλάξουμε την κυριαρχία και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα ως κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Κύπρος, όμως, δεν είναι μόνον ο τόπος μιας μεγάλης εθνικής τραγωδίας, της οποίας οι πληγές είναι δυστυχώς ακόμη ανοιχτές. Είναι και ο τόπος που συμπυκνώνει τη μακρά παράδοση του ελληνικού τρόπου, της γλώσσας και του πολιτισμού μας. Μία θεμελιώδης αναφορά της ιστορικής μας μνήμης και συνείδησης.
2. Η ένταση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου βρίσκεται το τελευταίο διάστημα σε οριακό σημείο. Ποια πιστεύετε ότι είναι τελικά η στόχευση της Τουρκίας και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν οι πρόσφατες κινήσεις της;
Είναι προφανής τον τελευταίο καιρό η κλιμάκωση της επιθετικότητας και η όξυνση της έντασης από την πλευρά της Τουρκίας, τόσο στη ρητορική της, όσο και έμπρακτα, μέσα από μια σειρά προκλητικών ενεργειών. Οι κινήσεις της Τουρκίας, όποια αφετηρία ή στόχευση και αν έχουν, δεν στρέφονται μόνον κατά της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων κρατών-μελών της ΕΕ, αλλά απειλούν την ειρήνη και την ασφάλεια της περιοχής ευρύτερα. Η Ελληνική και η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένουν προσηλωμένες στο Διεθνές Δίκαιο και τις σχέσεις με τους στρατηγικούς τους εταίρους. Ακολουθούμε τον δρόμο της διπλωματίας και σεβόμαστε απολύτως τις σχέσεις καλής γειτονίας. Είμαστε ωστόσο έτοιμοι, ανά πάσα στιγμή, να αντιμετωπίσουμε και να απαντήσουμε σε οποιαδήποτε πρόκληση της άλλης πλευράς. Ευελπιστώ ότι η πρόσφατη θετική κίνηση της Τουρκίας για αποκλιμάκωση δεν έγινε με βάση βραχυπρόθεσμη σκοπιμότητα, αλλά είναι προϊόν σταθερής επιλογής. Η ηρεμία που ευχόμαστε να επικρατήσει στην περιοχή αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για συνεννόηση και διάλογο, με βάση πάντα τους κανόνες του διεθνούς δικαίου.
3. Η Ελλάδα, όπως άλλωστε και ολόκληρη η παγκόσμια κοινότητα, βρίσκεται αντιμέτωπη με την πρωτοφανή κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού. Πώς αποτιμάτε τη στάση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι σε αυτή την πρόκληση αλλά και το επίπεδο της συνεργασίας της με την Πολιτεία;
Η Πολιτεία και η κοινωνία επέδειξαν μέχρι στιγμής υπευθυνότητα και αίσθηση της σοβαρότητας της κατάστασης. Οι πολίτες συνεργάστηκαν με τις αρχές και κυρίως ακολούθησαν τις συμβουλές των ειδικών. Βεβαίως, η προσπάθεια αναχαίτισης της υγειονομικής κρίσης δεν είναι ένας σύντομος αγώνας, αλλά ένας μαραθώνιος. Και οι αντοχές των κοινωνιών διεθνώς δοκιμάζονται, εξαιτίας ιδίως του δεύτερου κύματος της πανδημίας και της μεγάλης οικονομικής ύφεσης που έχει ήδη προκύψει. Χρειάζεται, ενόψει και του δύσκολου χειμώνα που έρχεται, ακόμη μεγαλύτερη εγρήγορση όλων μας και ισχυρή υποστήριξη από το Κράτος, τόσο για να αποτρέψουμε την περαιτέρω διασπορά του ιού, όσο και για να στηρίξουμε τους πιο ευάλωτους οικονομικά και κοινωνικά συμπολίτες μας. Είναι θέμα συλλογικής και κοινωνικής ευθύνης, πέρα από τους νόμους και τις κυρώσεις.
4. Είστε η πρώτη γυναίκα που εξελέγη στο αξίωμα της Προέδρου της Δημοκρατίας. Θεωρείτε ότι η ελληνική κοινωνία βρίσκεται πλέον σε μια στιγμή όπου μπορεί να αλλάξει ουσιαστικά η θέση των γυναικών στη δημόσια σφαίρα αλλά και στον χώρο της εργασίας;
Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα μας, η ισότητα των φύλων παραμένει μια διαρκής κοινωνική διεκδίκηση απέναντι σε στερεότυπα και προκαταλήψεις. Μου δίνει μεγάλη χαρά η καταξίωση των γυναικών σε θέσεις ευθύνης και που η εκλογή μου στη θέση της Προέδρου της Δημοκρατίας ενισχύει το μήνυμα αυτό. Δεν θα ξεχάσω αυτό που μου έγραψε ένα μικρό κορίτσι, μαθήτρια δημοτικού σχολείου: «Δίνετε ένα παράδειγμα σε εμάς τα κορίτσια να βάζουμε υψηλούς στόχους και να κυνηγάμε τα όνειρά μας». Χρειάζεται όμως να γίνουν πολλά βήματα ακόμη. Όπως γράφει η Mary Beard στο βιβλίο της «Γυναίκες και εξουσία», δεν είναι εύκολο να τοποθετήσεις τις γυναίκες μέσα σε μια δομή που έχει ήδη κωδικοποιηθεί ως ανδρική – πρέπει να αλλάξεις τη δομή. Από τους εργασιακούς χώρους ως τον στενό οικογενειακό βίο, η γυναίκα συχνά υποτιμάται και γίνεται αντικείμενο διακρίσεων. Από την πλευρά μου, θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να προωθήσω αιτήματα ισότητας των φύλων. Δεν πρέπει πάντως να ξεχνάμε ότι χρέος μας να είναι στεκόμαστε πλάι σε κάθε αδύναμο μέλος της κοινωνίας μας, ανεξάρτητα από το φύλο του, την εθνικότητά του, τον σεξουαλικό προσανατολισμό του, το θρήσκευμά του ή άλλο ταυτοτικό χαρακτηριστικό.
5. Πολλές από τις δημόσιες παρεμβάσεις σας σχετίζονται με την άμεση επικοινωνία σας με μέλη της κοινωνίας των πολιτών και φορείς που συνεισφέρουν στην κοινωνική ευημερία. Είναι αυτός ένας προσανατολισμός της Προεδρίας σας και ποια η σημασία του;
Ήδη, από τη θητεία μου ως ανώτατη Δικαστής, είχα την πεποίθηση ότι οι θεσμοί, είτε πρόκειται για τη Δικαιοσύνη, είτε για την άσκηση δημόσιας πολιτικής, δεν πρέπει να είναι αποκομμένοι από την κοινωνία των πολιτών, ούτε να εγκλωβίζονται σε μια αυτοαναφορική και φορμαλιστική προσέγγιση. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να συμβολίζει και να εκφράζει την εθνική και κοινωνική συνοχή, να συνθέτει και να ενώνει. Στόχος μιας σύγχρονης δημοκρατίας είναι να ενσωματώνει, όχι να αποκλείει. Αυτό προϋποθέτει την άμεση επαφή με την κοινωνία, την ενσυναίσθηση και την κατανόηση του άλλου. Είναι η εγγύτητα και ο σωστός συγχρονισμός με τον ρυθμό της κοινωνίας που δίνει νόημα και αξία στα δημόσια αξιώματα. Ο συντονισμός με τους παραγωγικούς φορείς του τόπου μας, τους οποίους πρέπει να κινητοποιήσουμε, αλλά και με τους πιο αδύναμους που έχουν ανάγκη τη στήριξή μας.